Μηχανισμοί & μυστικά της επικοινωνίας

Το κλασσικό μοντέλο επικοινωνίας, στηρίζεται στον πομπό (αυτόν που στέλνει το μήνυμα), το μήνυμα το ίδιο και τον δέκτη (λήπτη). Έτσι, όταν εγώ λέω “-καλημέρα” στο γείτονα, είμαι ο πομπός και ο άλλος ο δέκτης (ο γείτονας). Τώρα, ποιο είναι το μήνυμα; Σε μια πρώτη ανάγνωση το μήνυμα είναι ότι “-έχουμε μια ωραία μέρα σήμερα” και το κοινοποιούμε αυτό στον άλλον.

Υπάρχουν και άλλα “κρυμμένα” μηνύματα; Ναι, πολλά! Σε μια δεύτερη ανάγνωση μπορεί να λέμε στον άλλον στην ουσία “-γεια σου, μου είναι ευχάριστο που σε βλέπω και γι αυτό σου εύχομαι να έχεις μια καλή μέρα!”, οπότε κι ο άλλος (αν βέβαια είναι νορμάλ άνθρωπος), απαντάει με κάτι αντίστοιχο.

Σ’ ένα βαθύτερο επίπεδο, υπάρχουν τα συναισθήματα, οι προθέσεις, τα σύμβολα, οι ερμηνείες και οι αποκρίσεις. Ας τα δούμε με απλά λόγια. Κάθε λέξη, φράση που επικοινωνούμε είναι φορέας ενός συναισθήματος που υπάρχει πίσω από αυτήν. Δηλαδή, μπορεί να πούμε καλημέρα και να νιώθουμε θετικά για τον άλλον ή αντίθετα να έχουμε θυμό, αδιαφορία κλπ. ​

---

Οι άνθρωποι θα ανταποκριθούν στο μήνυμά μας, όχι τόσο με βάση τις λέξεις που χρησιμοποιούμε αλλά με βάση το συναίσθημα που κάθε φορά τις φορτίζει (γι αυτό δεν είναι το ίδιο αν ένα γνωστό τραγούδι το πείτε εσείς ή εγώ ή ένας ταλαντούχος τραγουδιστής. Οι στίχοι είναι οι ίδιοι, αλλά η ερμηνεία παίζει καθοριστικό ρόλο…).

Ακόμη, τα σύμβολα παίζουν κρίσιμο ρόλο στην επικοινωνία. Το ντύσιμο, η εμφάνιση, τα χρώματα, η αισθητική, οι κινήσεις, οι μορφασμοί, η γλώσσα του σώματος εν γένει ευθύνονται για το 55% της επικοινωνίας μας. Μπορεί να λέει μια γυναίκα στον άντρα της “σ’ αγαπώ”, αλλά να επικοινωνεί αδιαφορία. Μπορεί ένα στέλεχος να λέει “είμαστε η Νο1 εταιρία του κλάδου μας”, αλλά ο τρόπος που το λέει να μη συγκινεί και να μην πείθει κανέναν…

Για να είμαστε λοιπόν πειστικοί στην επικοινωνία μας θα πρέπει να αυξήσουμε την επίγνωσή μας (να βάλουμε δηλαδή στο μικροσκόπιο της προσοχής μας), πρωταρχικά ποιο είναι το συναίσθημά μας και οι προθέσεις μας στην επικοινωνία. Μιλάμε (ή γράφουμε) με θυμό, επιθετικότητα, αλαζονεία, ανάγκη επιβολής στον άλλον; Μιλάμε με φόβο, επιφύλαξη, δισταγμό, καχυποψία; Ο άλλος θα το καταλάβει! Κι αν δεν το καταλάβει θα το νιώσει! Και θα ανταποκριθεί ανάλογα.

Βέβαια, η ερμηνεία των άλλων (δεκτών του μηνύματός μας), εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από τα δικά τους βιώματα, εμπειρίες, προκαταλήψεις και συναισθήματα. Μπορεί ο άλλος να έχει τις δικές του στερεοτυπικές αντιλήψεις (π.χ. για μια ομάδα ανθρώπων), τα δικά του κίνητρα / προθέσεις -που δεν γνωρίζουμε εμείς, καθώς και τα δικά του συναισθήματα για τα οποία βεβαίως δεν είμαστε υπεύθυνοι.

Η δική μας δουλειά είναι να φιλτράρουμε τη δική μας επικοινωνία, για να είναι όσο το δυνατόν απλούστερη, ξεκάθαρη, να υποστηρίζει τους στόχους που θέλουμε να πετύχουμε και να λαμβάνει υπόψη την αντιληπτική ικανότητα και την διάθεση του παραλήπτη, χωρίς όμως να εκνευριζόμαστε ή να τα βάζουμε με τον εαυτό μας που “ο άλλος δεν καταλαβαίνει”.

Επιπροσθέτως, τα συναισθήματα που προκαλούμε στον άλλον, έχουν μεγάλη σημασία στην επικοινωνία. Οι άνθρωποι είναι “προγραμματισμένοι” να αμύνονται σε ό,τι θεωρούν ότι απειλεί το ατομικό τους status αξίας ή θίγει τα συμφέροντά τους. Αν κάποιος μας μειώνει, μας κάνει να νιώσουμε “λίγοι” ή να αισθανθούμε παράξενα, τείνουμε να τον/την αποφεύγουμε. Αντίθετα, νιώθουμε έλξη για τους ανθρώπους που μας ανεβάζουν και μας προκαλούν θετικά συναισθήματα, καθώς συνδέουμε το βίωμά μας με την παρουσία τους.

Τέλος, σημασία στην επικοινωνία, έχει το timing, η σειρά και η συχνότητα με την οποία γίνεται. Είναι άλλο πράγμα να τηλεφωνήσουμε σε ένα φίλο μας ή έναν πελάτη στις 12 η ώρα το μεσημέρι και άλλο στις 6 το πρωί…

Επίσης, αναφορικά με τη σειρά -διαδικασία που γίνεται το επικοινωνιακό συμβάν, σκεφτείτε ότι σε έναν καινούριο υπάλληλο θα πρέπει να πείτε αρχικά τα βασικά για τη δουλειά ως γενικό προσανατολισμό, μετά από λίγες μέρες να τον/την εκπαιδεύσετε σε ένα πρώτο επίπεδο και σταδιακό να φτάσετε στο αίτημα των υψηλότερων στόχων ή της καλύτερης απόδοσης. Το ανάποδο θα μπορούσε να προκαλούσε την αμηχανία ή και την αποχώρηση του υπαλλήλου (είναι το ανάλογο του να λες από το πρώτο ραντεβού σε κάποιον-α ότι θέλεις να τον/την παντρευτείς…).

Ακόμη, ένα μήνυμα για να ενσταλλαχτεί και να εγκαθιδρυθεί απαιτείται επανάληψη (π.χ. λένε 7-10 φορές πρέπει να δει ο πελάτης μια διαφήμιση για να αποφασίσει να τηλεφωνήσει στην εταιρία που την προβάλλει). Έχει σημασία λοιπόν η υπομονή και η σταθερότητα των προσπαθειών μας. Από την άλλη μεριά, πρέπει να βρούμε τη χρήση τομή, καθώς και η συχνή και επαναλαμβανόμενη επικοινωνία γίνεται κουραστική, βαρετή ή δείχνει επιθετική (ότι σώνει και καλά θέλουμε να κάνουμε τον άλλον να κάνει κάτι).

Έτσι λοιπόν, για να είμαστε αποτελεσματικοί απαιτείται προσοχή, αντίληψη όλων των παραμέτρων της επικοινωνίας και σύνεση!