Ποιος Υπάλληλος Αποδίδει Καλύτερα; Ποιον να Επιλέξουμε;

Έχεις προϋπηρεσία; τι έχεις σπουδάσει; Ποια είναι η οικογενειακή σου κατάσταση; Γνωρίζεις αγγλικά, σε τι επίπεδο κλπ… Αυτές είναι οι συνηθισμένες ερωτήσεις που συναντούμε στις περισσότερες συνεντεύξεις επιλογής προσωπικού. Η βασική παραδοχή πίσω από τις ερωτήσεις αυτές είναι ότι οι παράγοντες α) προϋπηρεσία β) σπουδές γ) οικογενειακή κατάσταση δ) άλλα τυπικά προσόντα, μπορούν να προβλέψουν με ικανοποιητική ακρίβεια την απόδοση σε κάποια συγκεκριμένη θέση.

Ισχύει όμως αυτό; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός καλού υπαλλήλου ή πωλητή ή στελέχους που θέλουμε να προσλάβουμε; Ποιος είναι αυτός που θα κάνει τη δουλειά σωστά και θα φέρει αποτελέσματα; (αυτό δεν είναι το ζητούμενο άλλωστε;).

Η εμπειρία μου στην αξιολόγηση στελεχών και οι σχετικές επιστημονικές έρευνες, καταδεικνύουν μια διαφορετική εικόνα, απ’ ό,τι ίσως πιστεύουμε εκ πρώτης όψεως:

---

Πρώτο, αυτός που θα κάνει τη δουλειά αποτελεσματικά, είναι ο αποφασισμένος! Δηλαδή αυτός που θέλει! Αυτός που έχει την υψηλότερη παρακίνηση, που είναι διατεθειμένος να “πέσει με τα μούτρα” στη δουλειά, να “κάνει το έξτρα μίλι”, είτε γιατί είναι φιλόδοξος, είτε γιατί έχει ανάγκη, είτε γιατί η δουλειά του αρέσει, είτε γιατί του αρέσει να έχει επιτυχία σε ό,τι καταπιάνεται -αυτό είναι το λεγόμενο “achievement orientation” (προσανατολισμός στο επίτευγμα) και είναι ίσως το πιο σημαντικό απ’ όλα κατά το γνωστό ψυχολόγο David McClelland και την αντίστοιχη θεωρία του περί αναγκών και κινήτρων.

Ακόμη, στην επιστήμη του management, βρίσκουμε την εξίσωση ΑΠΟΔΟΣΗ = ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Χ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗ. Μ’ άλλα λόγια, για να αποδίδει κάποιος σε μια δουλειά, θα πρέπει να έχει τις ικανότητες (τυπικά και ουσιαστικά προσόντα, δεξιότητες κλπ.), καθώς και την παρακίνηση, έτσι ώστε να “δώσει” το πλήρες δυναμικό του.

Εγώ θα έλεγα ότι από τους δύο αυτούς παράγοντες η παρακίνηση είναι σημαντικότερη, διότι μπορείς να αυξήσεις τις ικανότητες κάποιου (εκπαιδεύοντάς τον στις αντίστοιχες δεξιότητες που απαιτεί η εργασία), αλλά η παρακίνηση είναι ένα πιο σύνθετο θέμα.

Η παρακίνηση έχει να κάνει τόσο με εξωτερικούς παράγοντες (μισθός, bonus, συνθήκες εργασίας, αναγνώριση, σχέσεις με προϊστάμενο και συναδέλφους, δυνατότητες εξέλιξης κλπ.), όσο και με εσωτερικούς παράγοντες (πώς βλέπει ο εργαζόμενος τον εαυτό του, αν πιστεύει στις δυνάμεις του, αν πιστεύει ότι η συγκεκριμένη δουλειά του ταιριάζει και αν είναι σε ευθυγράμμιση με τις αξίες και τα απώτερα “θέλω” του).

Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο παράγοντας με την υψηλότερη θετική συσχέτιση με την απόδοση είναι η γενική ευφυΐα κάποιου. Μ΄ άλλα λόγια, οι έξυπνοι άνθρωποι τα καταφέρνουν καλύτερα στις περισσότερες δουλειές! Ο δεύτερος κατά σειρά σημασίας παράγοντας, είναι η οργανωτικότητα. Όσο πιο οργανωμένος, τακτικός, συνεπής, επιμελής, μεθοδικός και αξιόπιστος είναι κάποιος, τόσο πιο καλά λειτουργεί και αποδίδει και όπως έχουν αποδείξει οι μελέτες, αυτό ισχύει για μια πολύ μεγάλη γκάμα διαφορετικών επαγγελμάτων.

Λοιποί παράγοντες που συσχετίζονται με την απόδοση κάποιου σε συγκεκριμένες εργασίες είναι η εξωστρέφεια (σημαντική για θέσεις πωλήσεων), η φιλικότητα -συνεργασιμότητα, η αντοχή στο στρες / συνθήκες πίεσης, η δημιουργικότητα κλπ.

Είναι σημαντικό λοιπόν να έχουμε στο νου μας ένα ολιστικό μοντέλο για την απόδοση των ανθρώπων και να μην “κολλάμε” μόνο στα τυπικά προσόντα. Η προϋπηρεσία π.χ. έχει σημασία, αλλά τις περισσότερες φορές υπερτιμάται. Κάποιος που έκανε μια δουλειά για πολλά χρόνια δεν σημαίνει ούτε ότι την έκανε καλά, ούτε ότι τη γνωρίζει, ούτε ότι θέλει να την (ξανα)κάνει στην επόμενή του επαγγελματική επιλογή. Πολλοί άνθρωποι κάνουν τα ίδια λάθη για πολλά χρόνια και νομίζουν ότι έχουν πείρα…

Επίσης, καθώς οι δουλειές ως διαδικασία και ως απαιτήσεις αλλάζουν συχνά σε ένα κόσμο που μεταβάλλεται με γρήγορους ρυθμούς, περισσότερη ίσως σημασία έχει η δυνατότητα και η διάθεση κάποιου να μαθαίνει, παρά το τι γνωρίζει σε μια δεδομένη χρονική στιγμή.

Από την άλλη μεριά, η προϋπηρεσία δείχνει ότι κάποιος ξέρει αν του αρέσει η συγκεκριμένη δουλειά και γνωρίζει τι περιλαμβάνει. Πχ. αν κάποιος έχει δουλέψει σε τμήμα πωλήσεων 2-3 χρόνια, γνωρίζει τι είναι η εργασία του πωλητή και επίσης ξέρει αν θέλει να την κάνει. Επίσης, μια μακροχρόνια προϋπηρεσία σε μια εταιρία, δείχνει υπομονετικό χαρακτήρα που δεν τα παρατάει με το παραμικρό και ενδεχομένως δυνατότητα κάποιου να συνεργάζεται αρμονικά με τους ανθρώπους στα πλαίσια ενός εταιρικού περιβάλλοντος.

Και βέβαια, η απόδοση στην εργασία, δεν είναι μόνον ατομικό θέμα, αλλά (προφανώς) συλλογικό. Καθώς οι περισσότερες θέσεις εργασίας είναι αλληλοεξαρτώμενες, η συνολική απόδοση μιας ομάδας, εξαρτάται τόσο από τις ικανότητες των επιμέρους μελών της, όσο και από το βαθμό συμπληρωματικότητας των προσόντων και προσωπικοτήτων τους, και βεβαίως από το κατά πόσο αρμονικά “δένουν” οι άνθρωποι μεταξύ τους, συντονίζονται, επικοινωνούν και εργάζονται συστηματικά για την επίτευξη ενός κοινού σκοπού!
​